We leven in bijzondere tijden. Er is een oorlog in Oekraïne, op het Europese continent, en gelijktijdig heeft de Nederlandse bevolking te maken met een inflatie die we al 50 jaar niet meer hebben meegemaakt. 2022 was het jaar van meer dan vierhonderdduizend immigranten die naar Nederland zijn gekomen. De Nederlandse regering ondersteunt Oekraïne actief om zich tegen de Russische agressor te verdedigen. Als het gaat om de inflatie doet de overheid een poging om met een mogelijk zeer prijzig prijsplafond een deel van de Nederlandse bevolking te ondersteunen. Wanneer het echter gaat om immigratie lijkt de politiek niet in staat om fatsoenlijk beleid te formuleren. De hoeveelheid immigranten is net als het weer. Het overkomt ons en we kunnen er niets aan doen. En als er dan een poging tot halfslachtig beleid wordt gedaan en de gezinshereniging wordt uitgesteld, dan fluit de rechter de regering terug. Waarom lukt het de overheid niet om beleid te voeren? Waarom kan het debat over immigratie in Nederland niet zorgvuldig en goed gevoerd worden?
Het grootste obstakel dat goed beleid in de weg zit, is de emotie met betrekking tot het onderwerp. Zowel voor- als tegenstanders lijken het morele oordeel over de ander wel klaar te hebben zonder daadwerkelijk het gesprek te voeren. Het voeren van het debat is echter wel nodig om enig schot in de immigratiecrisis te krijgen. Daarom is het goed om los van de emotie het debat te voeren. Immers, barmhartigheid is niet voorbehouden voor mensen als ze pas op Nederlands grondgebied zijn. Het is van belang om te kijken naar wat daadwerkelijk de impact van immigratie is op de Nederlandse samenleving. Immigratie in Nederland heeft onder andere impact op de ruimtelijke ordening, het woningtekort, het drukt op de capaciteit van scholen en universiteiten, het heeft effect op sociale cohesie in wijken en buurten en het heeft een grote impact op de arbeidsmarkt en de economie.
De positieve invloed van immigratie voor de maatschappij is hoofdzakelijk van economische aard. Nederland wordt gemiddeld rijker van immigratie. Het levert een groei op van welvaart, het bruto binnenlands product groeit. Volgens De Nederlandsche Bank is de economische groei die migratie oplevert echter wel beperkt. Arbeidsmigranten dragen bij aan de economie, terwijl de immigranten die asiel aanvragen de maatschappij geld kosten. Als we deze kosten tegen de opbrengsten afzetten, dan levert het een kleine economische groei op. Deze groei komt echter hoofdzakelijk bij het toch al welvarende deel van de bevolking terecht, terwijl de negatieve effecten van immigratie vooral de midden- en onderklasse raken.
Juist die negatieve effecten moeten we ook benoemen. Als een immigrant werk oppakt wat niemand anders wil doen, betekent het dat het salaris voor deze functie niet stijgt. In plaats van een normaal functionerende vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, wordt nu het aanbod van arbeid kunstmatig hoog gehouden. Daarnaast wonen immigranten hoofdzakelijk in de volkswijken, daar waar de midden- en onderklasse nu concurreert met immigranten om een sociale huurwoning. Druk op de woningmarkt in studentensteden leidt ertoe dat studenten uit minder welvarende gezinnen geen kamer meer kunnen huren ten faveure van internationale studenten. Bovendien neemt met een toename van de bevolking ook de schaarste op de ruimte in Nederland toe.
De weerstand van verschillende bevolkingsgroepen tegen immigratie heeft meestal geen xenofobe oorsprong, maar vindt zijn oorsprong in het opnieuw moeten vechten voor primaire basisvoorzieningen, zoals een dak boven het hoofd. Als laatste is het ook belangrijk om de sociale cohesie te benoemen. Gemeenschappen kunnen floreren bij gedeelde waarden en bijbehorende normen. Diversere buurten maken samenleven ingewikkelder, zo wordt gesteld in het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid genaamd De nieuwe verscheidenheid: toenemende diversiteit naar herkomst in Nederland. Waarom diversiteit minder impact heeft op de hogere sociale klasse? De hoogopgeleide internationale zogenaamde ‘VOLT- en D66-generatie’ heeft veelal in het buitenland gestudeerd en heeft meer binding met Londen, Berlijn en Singapore dan met Deurne of Emmen. In het andere land geldt hetzelfde voor hoogopgeleiden die hier komen wonen. Een mooi voorbeeld van deze groep is ruimtevaartorganisatie ESTEC, maar hetzelfde geldt voor het medicijnagentschap EMA dat sinds kort zetelt op de Zuidas. Deze groep is door David Goodhart in zijn boek The Road to Somewhere omschreven als Anywheres of overalmensen. Het zijn Internationaal georiënteerde hoogopgeleiden die gemakkelijker aarden, niet in volkswijken wonen en niet bijdragen aan extra diversiteit in de wijk. Net zoals dat geldt voor hun kosmopolitische Nederlandse tegenhangers.
Immigratie is dus niet een vrijblijvende keuze die verder geen impact heeft op de Nederlandse samenleving. Het heeft grote impact op onszelf maar ook op de immigranten. Dat vraagt om duidelijk beleid. Er dienen concrete maatregelen genomen te worden om grip te krijgen op immigratie. Nederland dient zelf te bepalen hoeveel immigranten ze kan dragen. Dat is een afweging die niet alleen gemaakt kan worden door de inwoners van Benoordenhout, maar ook door die van Ter Apel of Zoutkamp en uiteraard ook hier in Katwijk. Met de huidige crises is de draagkracht van Nederland beperkt en zou een maandelijkse instroom van 1.000 of 2.000 immigranten van buiten de EU de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) eindelijk ademruimte kunnen geven.
Hoe zal de aanmeldprocedure dan dienen te verlopen? De huidige realiteit is dat immigranten deels van tevoren alle aanvragen regelen. Hoofdzakelijk de asielmigranten leggen een gevaarlijke reis vol risico’s en schimmige mensensmokkelaars af, om vervolgens mogelijk een afwijzing te ontvangen. Dat moet anders. Voor zowel arbeidsimmigranten als vluchtelingen van buiten de EU dient er online of via de lokale ambassade eenvoudig een aanvraag ingediend te kunnen worden en zal de IND via de lokale ambassade of de ambassade in het buurland waar de vluchteling naartoe is gevlucht een tijdelijke vergunning of afwijzing kunnen verlenen. Zonder aanvraag Nederland betreden betekent een directe afwijzing. Dat voorkomt mensensmokkel, ellenlange asielprocedures, zinloze dure reizen of overvolle opvanglocaties omdat Nederland de hoeveelheid niet aankan. Dat vraagt wel om een goed werkend systeem op onze ambassades en een versterking van ambassades in de buurt van oorlogsgebieden. En het vraagt ook om meer medewerking van de immigranten die deze vergunning willen.
Bij het verlenen van een vergunning wordt de termijn van deze vergunning bepaald. Als het land van herkomst als veilig verklaard wordt of als in het geval van studie- of arbeidsmigratie de termijn is afgelopen, dan keert de immigrant terug naar zijn of haar herkomstland. Landen die veilig zijn maar geen immigranten terugnemen die toch illegaal in Nederland gekomen zijn, verliezen elke steun van de Nederlandse overheid.
Binnen de EU hebben we afspraken gemaakt met betrekking tot vrij verkeer van goederen en personen. Dat is een groot goed dat we moeten koesteren. Tegelijkertijd zien we dat de instroom van migranten uit Oost-Europa een grote impact heeft op laagbetaald werk. Ik kan me niet voorstellen dat werken hier in de bollenplukkerij of kassen voor een minimumloon terwijl je illegaal wordt gehuisvest, het doel was van vrij verkeer van goederen en personen. Bij illegale huisvesting dient gehandhaafd te worden om uitbuiting te voorkomen. Bovendien levert het een gelijker speelveld op in vergelijking met Nederlandse ouders met een gezin die wel voor een normale prijs moeten huren.
Een ander groot voordeel van het maken van beleid met betrekking tot immigratie is dat een kleinere groep immigranten onze volledig aandacht kan krijgen om goed en succesvol te integreren. Hoe we dat het beste kunnen doen, is mogelijk iets voor een vervolgavond van De Nieuwe Denktank.
Beste aanwezigen, om de negatieve effecten van immigratie te beperken, is het essentieel om de staat van het land te begrijpen en realistisch beleid te voeren dat te dragen is voor alle Nederlanders. De beperking in kwantiteit biedt een kans om deze kleine groep met de juiste aandacht te ondersteunen. Je neemt de Nederlandse burger serieus door echt beleid te voeren op immigratie, realistisch te zijn over wat we in Nederland kunnen dragen en de kwetsbare groepen in Nederland serieus te nemen.
Thom Broersen