Stikstof

De afgelopen jaren is er – vergeleken met de andere EU-landen – een zeer complex, kostbaar en gejuridiseerd vergunningenbeleid ontstaan. Dit beleid heeft niet geleid tot een beter natuurbehoud of tot een (snellere) daling van de stikstofdepositie. Het beleid is vastgelopen. De Nieuwe Denktank bouwt aan een alternatief.

Rapport: verantwoord omgaan met onzekerheid

Uit de stikstofcrisis

Ons nieuwe stikstofrapport is uit. De conclusie is dat een hogere drempelwaarde voor stikstof (naar Duits voorbeeld) in Nederland juridisch mogelijk – en nodig is. Die drempelwaarde is nodig omdat het stikstofmodel dat wij gebruiken om vergunningen te verlenen bij kleine hoeveelheden te weinig zegt over de werkelijkheid.

De inhoud van dit rapport sluit aan bij rechtspraak van het Europese Hof van Justitie, het Duitse Bundesverwaltungsgericht en de Raad van State. De in deze rechtspraak vereiste wetenschappelijke onderbouwing is eveneens bijgevoegd. Het biedt de opening voor de legalisering van PAS-melders en het op gang brengen van de vergunningverlening.

Het rapport...

...in het kort

Een drempelwaarde voor stikstof (naar Duits voorbeeld) is juridisch mogelijk – en nodig in Nederland. Die drempelwaarde is nodig omdat het stikstofmodel dat wij gebruiken om vergunningen te verlenen te weinig zegt over de werkelijkheid als het gaat om kleine hoeveelheden.
Op die uitkomsten mag je daarom je beslissing niet baseren om wel of niet een vergunning te verlenen. Met een drempelwaarde blijven deze nietszeggende uitkomsten buiten beschouwing.
Pas je geen drempelwaarde toe, dan wordt je vergunningverlening een oneerlijke loterij. Het is alsof je verkeersboetes gaat uitdelen omdat je volgens het flitsapparaat 0,1 km/uur te hard rijdt, terwijl het flitsapparaat een onnauwkeurigheid heeft van meer dan 10 km/uur.
Dit volgt ook uit de meest recente rechtspraak. Een stikstofmodel mag en kan je bij vergunningverlening alleen gebruiken voor zover de uitkomsten voldoende zeggen over de werkelijkheid, zo oordeelde de Raad van State op 5 april 2023 (uitspraak Tracébesluit A12/A15).
In deze uitspraak ging het over een afstandsgrens: een stikstofmodel kan te weinig zeggen over waar stikstof neerkomt als dat verder dan 25 km is. Die modeluitkomsten mogen daarom buiten beschouwing worden gelaten bij het verlenen van vergunningen.
Wat geldt voor grote afstand, geldt ook voor kleine hoeveelheden. Ook dan zegt een stikstofmodel niet voldoende meer. Een drempelwaarde is dan ook mogelijk, zo volgt uit deze uitspraak van de Raad van State .
De Nieuwe Denktank heeft de onafhankelijke deskundige (hoogleraar University College London, voorheen PBL, RIVM en VU Amsterdam), wiens oordeel het fundament vormt van de A15-uitspraak, gevraagd om ook een expertoordeel te vormen hoe hoog die drempelwaarde zou moeten en mogen zijn.
Zijn conclusie: het is wetenschappelijk niet te verantwoorden om kleine hoeveelheden onder de 1 mol een rol te laten spelen bij vergunningverlening. Dat betekent dat je een drempelwaarde kunt en moet hanteren, omdat je anders in een schijnwerkelijkheid opereert.
Die drempelwaarde moet minimaal 1 mol zijn, maar mag ook hoger zijn – maximaal 35 mol. Hoe hoog die drempelwaarde precies moet zijn, is uiteindelijk een keuze die aan de politiek is, zolang die keuze maar binnen deze wetenschappelijk te verantwoorden bandbreedte blijft.
In het rapport is de wetenschappelijke (juridisch en technisch) onderbouwing voor gebruik van een drempelwaarde volledig uitgewerkt. Met deze onderbouwing in de hand kan de overheid (rijk en provincie) de vergunningverlening weer op gang brengen. Ook individuele rechtszoekenden (bijv. PAS-melders) kunnen onder omstandigheden er een beroep op doen om gelegaliseerd te worden.
Het gebruik van een drempelwaarde sluit aan bij de rechtspraak van de Raad van State en het Europese Hof van Justitie, de praktijk in andere EU-landen en de nieuwste wetenschappelijke inzichten.

Van tunnelvisie naar rentmeesterschap

Onderzoeksproject Stikstof

Het rapport “Uit de stikstofcrisis: verantwoord omgaan met onzekerheid” is een vervolg van het eerder publiceerde rapport ‘Stikstof: Van technocratische tunnelvisie naar realistisch rentmeesterschap’. Dit rapport bevat een analyse van het Nederlandse stikstofbeleid.

Probleemanalyse

Het eerste rapport schets hoe contraproductief verkeerd gebruik van modellen kan zijn en hoe Nederland, door als enige in Europa van een risicoindicator een beleidsdoelstelling te maken, een leefomgeving creëert waar niemand voor heeft gekozen en die eigenlijk ook niemand wil. Softcover, 135 pp. € 13,50

Presentatie in Nieuwspoort

Op 1 november 2022 presenteerde De Nieuwe Denktank in Nieuwspoort de probleemanalyse officieel aan de pers met medewerking van Pieter Omtzigt, Leen Hordijk, Alien van Zijtveld en Sjaak Sprangers.