Perspresentatie Stikstofrapport

De Nieuwe Denktank presenteert stikstofrapport in Nieuwspoort

Aan de vooravond van een nieuwe stikstofuitspraak van de Raad van State, verzamelde De Nieuwe Denktank (DND) zich in Nieuwspoort voor de perspresentatie van haar stikstofrapport. Journalisten waren aanwezig om de schrijvers van het rapport en een panel van experts te horen spreken over het onderzoek naar het stikstofbeleid en de oplossingen die DND aandraagt om uit de crisis te komen.

De aanwezigen werden welkom geheten door Henriëtte van Hedel. ‘De Nieuwe Denktank is een initiatief van burgers die zich zorgen maken om de koers van Nederland’. De initiatiefnemers missen een fundamenteel debat over waar we heen moeten en hoe Nederland er over 5 of 10 jaar uit zou moeten zien. Te veel besluiten worden genomen zonder politiek debat. In plaats van mopperen vanaf de zijlijn wil DND zélf met alternatieven komen en richt zich daarbij op de onderwerpen die bij ongewijzigd beleid volgens de denktank vermoedelijk onderwerp van toekomstige parlementaire enquêtes worden; bijvoorbeeld pensioen, ruimtelijke ordening en omgevingswet en het stikstofbeleid. Het stikstofrapport dat aan de media werd gepresenteerd is het eerste voorbeeld van hoe De Nieuwe Denktank problemen inventariseert, analyseert, van een oplossingsrichting voorziet en discussie initieert.

Medeauteur Marinus den Hartogh opende met een korte presentatie van het rapport. Hij legde uit dat met het onderzoek het stikstofbeleid stap voor stap is ontrafeld. De denktank komt op twee kernproblemen die de huidige stikstofcrisis in stand houden. In de eerste plaats wordt de Kritische Depositie Waarde (KDW) gebruikt als harde grens voor hoeveel stikstof een natuurgebied aan kan. Het is daardoor een harde beleidsdoelstelling geworden, terwijl de KDW daar principieel niet geschikt voor is. Ten tweede is de vergunningverlening van onder andere woningbouw afhankelijk gemaakt van de uitkomsten van het AERIUS-model, terwijl ook dit model hier niet geschikt voor is.

De eerste reactie op het rapport kwam van onafhankelijk Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij bedankte DND voor het rapport. Volgens hem mist Nederland een cultuur van denktanks die, onafhankelijk en ongesubsidieerd, bijdragen aan het politieke debat. Omtzigt gaf aan dat modellen behulpzaam kunnen zijn, maar dat de stikstofcrisis een voorbeeld is waar het gebruik van modellen een oplossing in de weg staat. In lijn met het stikstofrapport van DND stelde Omtzigt dat het kabinet op een doodlopende weg zit en dat ook de inzet van Remkes dit niet op zal lossen. De fouten in het stikstofbeleid zijn daarvoor té fundamenteel. Zelfs als je op basis van het AERIUS-model piekbelasters wil onteigenen, wat de regering van plan lijkt te zijn, zal dat juridisch niet standhouden, omdat het AERIUS-model niet geschikt is om piekbelasters te identificeren. Omtzigt dankte De Nieuwe Denktank voor haar inzet en het formuleren van oplossingen voor de stikstofcrisis. Hij beloofde het rapport te zullen gebruiken voor zijn inbreng bij toekomstige debatten in de Tweede Kamer hierover.

Leen Hordijk, emeritus hoogleraar aan de Wageningen Universiteit, voormalig chief scientist van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en voorzitter van de adviescommissie ‘Meten en berekenen stikstof’, reageerde eveneens positief op het onderzoek van DND. Hordijk legde in zijn bijdrage uit dat zowel het stikstofmodel AERIUS als de KDW wetenschappelijk degelijk zijn, maar in het beleid principieel verkeerd gebruikt worden. Ze zijn niet geschikt voor vergunningverlening. ‘Het kabinet gebruikt ze daar wel voor en stelt ook nog dat ze tot twee cijfers achter de komma nauwkeurig zijn.’ Hij herkende daarnaast de conclusie van de denktank dat de KDW onterecht als harde grens wordt gebruikt voor hoeveel stikstof een natuurgebied aan kan. Hordijk stelde dat als we vasthouden aan het huidige beleid we vastlopen. We zouden moeten leren van hoe modellen en KDW in het Europees beleid worden gebruikt. Zowel de modeluitkomst als de KDW zijn daar input voor de uiteindelijke politieke afweging en beslissing, maar bepalen niet het beleid zelf. Hij dankte de denktank voor het rapport dat zowel de problemen als mogelijke oplossing goed leesbaar in beeld brengt, en gaf nog enige verbeterpunten en aanvullingen.

Alien van Zijtveld, melkveehoudster en secretaris van Agractie Nederland, omarmde het stikstofrapport. Agractie Nederland herkent veel punten die in het rapport worden aangedragen waaronder de kritiek op de KDW als heilig huisje. Daarnaast vraagt ze, in lijn met het rapport, aandacht voor de maatschappelijke en economische gevolgen van het stikstofbeleid. Het heeft grote gevolgen op het boerenerf èn de gemeenschappen op het platteland. Dit wordt volgens Van Zijtveld niet genoeg erkend in de besluitvorming over stikstofbeleid. Het DND-rapport onderkent dit wel en moedigt aan tot het zoeken naar oplossingen voor de impasse in de stikstofcrisis.

De laatste reactie kwam van de voorzitter van De Duinboeren, Sjaak Sprangers. Deze biologische melkveehouder vertelt over hoe hij en zijn collega’s al jaren bezig zijn met het duurzamer boeren rondom het Brabantse natuurgebied Loonse en Drunense Duinen. Door de provincie en natuurbeschermers worden de duinboeren gezien als onmisbare schakel in de biodiversiteit. De schok voor Sprangers was dus groot toen het kabinet voor de zomer haar stikstofbeleid presenteerde. Veeboeren die naast een natuurgebied zitten zouden namelijk als eerste het veld moeten ruimen en plaats moeten maken voor – waarschijnlijk – akkerbouw, die op heel veel andere punten veel nadeliger is voor de natuur in het Natura2000-gebied. Het verhaal van Sprangers sluit daarmee aan bij het rapport van de denktank. De enkelvoudige focus op stikstof zal niet leiden tot meer biodiversiteit en betere natuur, maar eerder tot het tegendeel.

Aan het einde van de presentatie en de paneldiscussie valt de eensgezindheid van de sprekers op. Het stikstofrapport van De Nieuwe Denktank wordt door alle deelnemers onderschreven als een belangrijke visie op hoe we om moeten gaan met landbouw- en natuurbeleid. Pieter Omtzigt vult aan: ‘Als we niet weten waar we naartoe willen, kán er geen goed beleid worden gemaakt’. Dit kwam, afsluitend, mooi tot uiting in het verhaal van Alien van Zijtveld. Zij vertelde hoe ze haar dochtertje leerde rijden op de trekker. Het meisje slalomde van links naar rechts op het veld. ‘Om goed rechtdoor te kunnen rijden moet je een stip op de horizon nemen en daarheen rijden’, raadde ze haar dochter aan. Die stip op de horizon van de agrarische sector is met de presentatie van het stikstofrapport gezet.

Bent u ook benieuwd naar het rapport? Dan kunt u het kopen via de website van De Nieuwe Denktank of in de boekhandel. Daarnaast gaat de denktank komende tijd het land in om met u in debat te gaan over hoe het verder moet. U bent van harte welkom op de politieke cafés die binnenkort in de agenda staan.