Nederland wordt geregeerd door modellen en cijfers. Het besef moet groeien dat data een middel is tot een doel en niet andersom. In onze nieuwsbrief zetten we daarom iedere maand een cijfer uit de actualiteit centraal en vragen we ons af: ‘Wat is het verhaal áchter dit cijfer?’ Zo brengen we diepgang terug in het spel van de (grote) getallen. Het nummer van deze maand is: 800.
De achthonderd slaat op de eenmalige energietoeslag die uitgekeerd kan worden aan minima om de hoge energieprijzen te dempen. De toeslag is door de Rijksoverheid in het leven geroepen omdat de prijzen voor elektra, gas en brandstof de pan uit rijzen en steeds weer records breken. Iedereen merkt het aan de pomp of wanneer de energierekening wordt afgeschreven, maar voor mensen met een laag inkomen en weinig alternatieven komen de klappen nóg harder aan.
Het uitkeren van de € 800,- gebeurt echter via de gemeenten en die hebben bij de uitvoering ‘’beleidsvrijheid’’ gekregen. Er mogen dus per gemeente inkomensgroepen worden gekozen en voorwaarden worden toegevoegd. Dat zorgt voor een lappendeken aan energietoeslagvoorwaarden die weer leiden tot onduidelijkheid en potentieel onterechte aanvragen die weer leiden tot energietoeslagterugvorderingen met energietoeslagslachtoffers tot gevolg. Over een tijd mondt dit uit in een energietoeslagschandaal.
De hoge energieprijzen en de druk daarvan op de lage- en middeninkomens zijn een landelijk probleem. Decentralisatie en afschuiven van de uitvoering en het beslissen wie waar recht op heeft ís geen oplossing. Raadsleden, wethouders, ambtenaren en andere beleidsmakers doen er goed aan niet te denken dat éénmaal achthonderd de problemen voor deze groepen écht oplost. Er gaat zelfs een fundamenteler probleem achter schuil, geen écht debat willen voeren over het herijken van het bestaansminimum. De politieke onwil om dit debat te voeren kwam duidelijk naar voren tijdens het debat over de voorjaarsnota. De énige nieuwe maatregel die bedacht kon worden om de desastreuze koopkrachtcrisis af te wenden was de verhoging van de energietoeslag met nogmaals 500 EURO. Zeer welkom bij diegenen die het water aan de lippen staat, maar geen structurele oplossing voor de vele gezinnen die snakken naar een duurzame oplossing.
Deze broodnodige oplossing wordt echter vooruitgeschoven met het argument dat uitvoeringsdiensten, waaronder de Belastingdienst, extra koopkrachtmaatregelen niet aankunnen. Het feit dat dít het argument is duidt op een vastgelopen systeem. Zowel een vastgelopen systeem van de uitvoeringsorganisaties alsook van de politiek in zijn algeheel. Op deze manier toont de aanpak van energiearmoede met de energietoeslag een grotere ideeënarmoede in het politiek midden. Voor deze ideeënarmoede hoopt De Nieuwe Denktank een oplossing te bieden om zo vervolgens de problemen van gezinnen écht op te lossen.
Uit nieuwsbrief van De Nieuwe Denktank gepubliceerd vrijdag 2 juli. Geüpdate 12 juli 2022.
