Nederland wordt geregeerd door modellen en cijfers. Het besef moet groeien dat data een middel is tot een doel en niet andersom. In onze nieuwsbrief zetten we daarom iedere maand een cijfer uit de actualiteit centraal en vragen we ons af: ‘Wat is het verhaal áchter dit cijfer?’ Zo brengen we diepgang terug in het spel van de (grote) getallen. Het nummer van deze maand is: 25.
Nederland is opgeknipt in 25 veiligheidsregio’s. De veiligheidsregio’s zijn verantwoordelijk voor de bestrijding van grote rampen en calamiteiten. Daarvoor wordt samengewerkt tussen gemeenten, brandweer en in sommige gevallen ook bevolkingszorg en ambulancediensten. Wanneer zich een calamiteit voordoet wordt, afhankelijk van de ernst, de coördinatie meer en meer naar de veiligheidsregio toegetrokken. Het bestuur van de regio’s wordt gevormd door alle burgemeesters binnen de veiligheidsregio waarbij het de mores is dat de grootste gemeente de voorzitter levert die tijdens calamiteiten noodmaatregelen neemt en optreedt als coördinator van de crisisbestrijding.
De voorzitters van de vijfentwintig veiligheidsregio’s vormen gezamenlijk het veiligheidsberaad. Dit orgaan, wat nergens in wet- of regelgeving een duidelijk taakomschrijving of check-and-balances heeft, is de afgelopen tijd steeds meer verworden tot een duizenddingendoekje van het kabinet wanneer zij geconfronteerd worden met een crisis. Wie op de website van het veiligheidsberaad kijkt ziet dat de organisatie zich bezighoudt met het overleg tussen veiligheidsregio’s. Veel Nederlanders zullen het echter vooral kennen vanwege de vele aandacht die het veiligheidsberaad kreeg tijdens de coronacrisis toen het kabinet er met ‘de burgemeesters’ overlegde over de coronamaatregelen. Recentelijk is het veiligheidsberaad bij elkaar geroepen om afspraken te maken over de verdeling van asielzoekers uit het overvolle Ter Apel.
Dit is een probleem. De veiligheidsregio’s zijn bedoeld om paraat te zijn en te reageren wanneer zich een acute ramp of crisis voordoet. Een dijkdoorbraak, bosbrand of industrieramp los je inderdaad niet op met vergaderingen en ambtelijke notities. Het veiligheidsberaad is géén plaats om beleid te maken, debatten te voeren en politieke besluiten te nemen over welke maatregelen tegen corona op lange termijn nodig en acceptabel zijn en waar en hoe vluchtelingen worden opgevangen. Zeker niet omdat de beslissers niet democratisch verkozen zijn en geen verantwoording schuldig zijn aan de volksvertegenwoordiging.
Op deze manier zakt een organisatie die het toonbeeld zou moeten zijn van bestuurskracht en ‘niet lullen maar poetsen’ weg in een moeras van beleid dat zij niet zou moeten maken. Het beleid, dé politieke besluiten, horen niet thuis bij onverkozen ambtsdragers. De politieke besluitvorming over grondrechten en de grenzen daarvan tijdens langdurige crises hoort thuis in het debat tussen volksvertegenwoordiging en regering. Zolang we toestaan dat de crisisstructuur van het veiligheidsberaad gebruikt wordt voor deze discussies kan het politieke midden zich terugtrekken van dit strijdtoneel. Dat is onwenselijk. Dus laat het veiligheidsberaad en de veiligheidsregio’s zich weer richten op waar zij voor bedoeld zijn en eis als politiek midden zelf weer de rol op in het debat tussen veiligheid en grondrechten!
Ondanks wat gesputter – voorzitter Bruls: na 1 oktober werken we niet meer mee aan de (gedwongen) opvang van asielzoekers c.q. statushouders, tenzij…..- heb ik sterk de indruk dat die 25 burgemeesters het best gewichtig en belangrijk vinden, zo’n
veiligheidsregio en vooral dat besloten veiligheidsberaad met ritueel praatje achteraf. En je hoort al evenmin kritische raadsleden vragen om uitleg of verantwoording van hun burgervader (m/v).
Kortom: weer een ,,vrijzwevend” adviesorgaan voor zaken, die behoorlijk buiten zijn competentie en bevoegdheden liggen. Oftewel: van rampenbestrijding naar rampen veroorzaken. Een kleine stap met grote gevolgen.
Dank voor het artikel. Echter, in plaats van op de symptomen te reageren zou mijnnadvies zijn naar de achterliggende oorzaken te gaan die tot het beschrevene hebben geleid. Wat is de rode draad achter al die crises die voor een deel bij die raden terechtkomen. Zou hier niet een taak voor uw denktank liggen?
Wat mooi dat er een stuk over de veiligheidsregio’s is geschreven. In het beleidsplan van DND vind je bij Openbare orde, veiligheid en justitie slechts enkele thema’s terug die de veiligheidsregio raken. Crisisbeheersing – het grote thema is een thema dat volgens mij ook een plek verdient in de beleidsterreinen waar DND zich mee bezig houdt. Door de grote verwevenheid van allerlei onderwerpen in onze samenleving heeft een crisis vaak een steeds grotere impact en is crisisbeheersing op lokaal, regionaal, interregionaal en landelijk niveau een steeds relevanter wordend item..
Dat er een veiligheidsberaad (VB) is, is in mijn ogen niet onlogisch. Het is best fijn en praktisch dat de 25 veiligheidsregio’s hun doen en laten onderling proberen af te stemmen. Zo ontstaat er een zekere mate van eenduidigheid en voorspelbaarheid als het gaat om wat je mag verwachten van ‘jouw’ veiligheidsregio.
Blijkbaar is de lijn naar het VB die tijdens de COVID-19 pandemie is ontdekt vanuit het Rijk naar de veiligheidsregio’s goed bevallen, want het aantal opgaven voor de veiligheidsregio’s in landelijke ‘crises’ is sinds COVID-19 behoorlijk toegenomen. Dat heeft behoorlijke impact op het dagelijkse reilen en zeilen binnen de veiligheidsregio’s kan ik verzekeren.
Overigens werkt de veiligheidsregio niet samen met de brandweer. De brandweer IS een onderdeel van de veiligheidsregio en dat is een niet onbelangrijk verschil. Maar dat terzijde.