Over ‘heilige getallen’ en ‘scale jumps’ in Eindhoven
Nederland wordt geregeerd door modellen en cijfers. Het besef moet groeien dat data een middel zijn tot een doel en niet andersom. Daarom zetten we in iedere nieuwsbrief een cijfer uit de actualiteit centraal en vragen we ons af: ‘Wat is het verhaal áchter dit cijfer?’. Zo brengen we diepgang terug in het spel van de (grote) getallen. Het nummer van deze maand is 300.000.
Deze keer een getal uit de lokale politiek: 300.000. Dit is het heilige getal in de Eindhovense politiek. De vijfde stad van Nederland, die nu nog zo’n 230.000 inwoners telt, moet in 2040 naar 300.000 inwoners. Dat is onderdeel van de zogenaamde scale jump (‘schaalsprong’ in saai Nederlands).
Dit alles heeft te maken met het succes van Brainport. De regio Eindhoven – met topbedrijven als ASML, Philips en NXP – moet groeien om het succes in stand te houden. De bedrijven in de high tech sector groeien als kool en hun werknemers moeten ergens wonen. Tegelijkertijd hebben deze bedrijven behoefte aan technisch geschoold personeel en dus is het zaak dat onderwijsinstellingen als de TU/Eindhoven internationale studenten aan weten te trekken. Ook moet het vestigingsklimaat verbeterd worden om deze bedrijven aan de regio te binden en nog meer bedrijven aan te trekken. Daarvoor zijn ook meer voorzieningen nodig die passen bij een grote stad en om die voorzieningen in stand te houden (betaalbaar te houden) moet de stad – u raadt het al – groeien.
Bovendien is het noodzaak: want zonder die groei zullen de bedrijven vertrekken, zal de bevolking krimpen en zijn de voorzieningen niet meer betaalbaar. Kortom: hardlopen of doodlopen.
Van welke kant je het ook bekijkt, groei is het enige antwoord. Het is het doel en tegelijk het middel. We groeien en daarom moeten we groeien. En om te blijven groeien, moeten we groeien. Daar is geen speld tussen te krijgen.
Het probleem zit ‘m niet in de (on)juistheid van de redenering, maar in de voorstelling ervan als de enig begaanbare weg. Politiek is namelijk een afweging van (soms tegengestelde) belangen. Wanneer één belang boven de belangenafweging komt te staan, is politiek verworden tot management.
Want andere belangen zijn er zeker. Zo’n schaalsprong blijft namelijk niet zonder (nadelige) gevolgen: een tekort aan (studenten)woningen, jarenlang de snelst stijgende woningprijzen van Nederland, Engels dat in steeds meer horecagelegenheden de voertaal is geworden. De schaalsprong heeft gevolgen voor de leefbaarheid en het karakter van de stad.
Iets wat volgens filosoof en socioloog Bas van Stokkom en Cor Luykx onderwerp van debat zou moeten zijn, zo stelden zij onlangs in het Eindhovens Dagblad. Vanwege de enorme gevolgen die deze schaalsprong heeft voor de Eindhovenaar, zien zij een burgerberaad als het geijkte middel. Laat de bevolking kiezen voor al dan niet een schaalsprong en onder welke voorwaarden. Wat is wenselijk en tegen welke prijs?
Dit Eindhovense voorbeeld staat natuurlijk niet op zichzelf. Het past in een patroon waar De Nieuwe Denktank zich tegen verzet: het buiten de politieke discussie stellen van bepaalde politieke doelstellingen. De rechter, Brussel, modellen, spreadsheets, vooruitgang of economische wetmatigheden: het zijn slechts enkele voorbeelden van argumenten die gebruikt worden om te verhullen dat politieke keuzes precies dat zijn: politieke keuzes.