‘Hoe nu verder?’ – Vooruitblik na de debatavonden van KBO-Brabant & De Nieuwe Denktank
Samen met KBO-Brabant organiseerde De Nieuwe Denktank in oktober een viertal debatavonden. In Hoeven, Geldrop, Rijen en Veghel werden geïnteresseerden aan de hand van de inbreng van verschillende sprekers uitgedaagd om antwoord te geven op de vraag ‘Hoe nu verder?’. Nu de avonden achter de rug zijn kunnen we terugblikken én vooruitkijken.
Leo Bisschops, voorzitter van KBO-Brabant, had een duidelijke missie. De debatavonden moesten niet verworden tot een klaagzang. De crises waar we mee kampen kan iedereen tegenwoordig zo uit zijn mouw schudden. Stikstof, asiel, jeugdzorg en woningbouw zouden elk op zich een avond kunnen vullen als het enkel zou gaan over wat er fout gaat. Daarom hield Bisschops de deelnemers steeds weer de vraag voor ‘Hoe nu verder?’. Deze aanmoediging was niet aan dovemansoren gericht. Er was zeker wel boosheid, frustratie en teleurstelling te horen, maar de meeste mensen die uit de zaal aan het woord kwamen deden voorstellen om Nederland beter te maken.
Deze focus op wat mensen zélf kunnen doen klonk door in het verhaal van journalist Ton Verlind. Hij schetste voor de deelnemers de gedaanteverwisseling die de media de afgelopen vijftig jaar hebben ondergaan. Zo is de pers meer en meer op gaan treden als ‘uitlegger’ van de Haagse politiek richting de samenleving. Wat Verlind betreft moet dat gedraaid worden naar journalistiek die misstanden aan de kaak stelt en zo het verhaal uit de samenleving naar de beleidsmakers in Den Haag zendt.
Daarnaast constateerde de voormalig Brandpuntreporter en oud mediadirecteur van de KRO dat de huidige parlementaire pers te veel wordt gedomineerd door kijkcijfers. Dit brengt redacties ertoe om het spannende en smeuïge tot nieuws te verheffen. Op die manier doet de pers niet slechts verslag van de crisis, ze draagt er zelf aan bij. Hier hoeven we ons volgens Verlind niet bij neer te leggen. Mensen hebben zelf een keus welke media ze met hun geld en aandacht groot maken. Het zou volgens hem beter zijn om onderzoeksjournalistiek zoals die van Follow The Money en inhoudelijk gedreven initiatieven zoals De Nieuwe Denktank te ondersteunen.
Henriëtte van Hedel vertelde de aanwezigen meer over het werk van De Nieuwe Denktank. ‘Het is een initiatief van betrokken, zelfbewuste burgers die zich zorgen maken over de koers van ons land’. Dit sprak de aanwezigen in Brabant zeker wel aan. De denktank wil nieuwe ideeën bieden voor het vastgelopen politieke midden. Dit wordt gedaan met onderzoek door verschillende werkgroepen en het organiseren van bijeenkomsten zoals deze ‘Hoe nu verder?’-avonden. Het initiatief is politiek onafhankelijk en ziet daarom bewust af van overheidssubsidie. De verschillende onderzoeken, zoals het stikstofrapport, moeten een impuls geven aan het debat dat nu nog te vaak wordt afgedaan met drogredenen dat zaken nu eenmaal zouden moeten van de rechter of van Brussel.
Om dieper in te gaan op het stikstofbeleid sprak Quinten Pluymaekers. In het rapport van de denktank worden de stikstofplannen van het kabinet stap voor stap ontrafeld. De conclusie die overblijft is dat het beleid de gestelde doelen niet bereikt en zelfs averechtse effecten heeft. Zo zullen kleinschalige biologische familiebedrijven verdwijnen en zal het buitengebied meer en meer gedomineerd worden door megastallen. Volgens Pluymaekers moet het stikstofbeleid vooral worden gezien als een gelikte marketingstrategie.
Pluymaekers legde de deelnemers uit dat rondom stikstof sprake is van een ‘bureaucratisch moeras’. Het beleid loopt vast omdat het is gebaseerd op een model dat gevuld wordt met data en definities die weer voortkomen uit besluiten van de beleidsmakers in Den Haag. Op deze manier kan de overheid zelf bepalen wat er uit het model komt rollen. ‘Wie écht de macht wil hebben moet bepalen wat er in het model komt’ stelde Pluymaekers. De uitweg uit dit moeras vinden we alleen door stap voor stap de modellen die Den Haag regeren uit elkaar te halen. De onderzoeken van De Nieuwe Denktank hebben tot doel om beleidsmakers en burgers hiervoor het gereedschap in handen te geven.
Een ander dossier waar duidelijk sprake is van een bureaucratisch moeras betreft ons pensioenstelsel. Hierover praatte econoom en pensioenexpert Rob de Brouwer de geïnteresseerden bij. ‘Pensioen is een emotioneel onderwerp en dat is terecht, want we dreigen een dierbare vriend te verliezen’. De vriend waarover De Brouwer sprak is het huidige stelsel van pensioenfondsen, paritair beheerd door werkgevers en werknemers/gepensioneerden, en gebouwd op collectiviteit en solidariteit. Het dreigt verloren te gaan wanneer de nieuwe pensioenwet van de regering Rutte IV wordt ingevoerd: de Wet toekomst pensioenen (Wtp).
De Brouwer betoogde dat de voorgestelde hervorming van het pensioenstelsel voortkomt uit het neoliberale idee dat de markt alles beter op kan lossen. Daardoor zijn pensioenen een verdienmodel geworden voor adviseurs en controleurs. De ongelooflijke complexiteit van het nieuwe stelsel met individuele pensioenpotjes gooit de deur open voor nóg meer verdienvermogen voor financiële bureaus. De afbreuk van solidariteit tussen de generaties is in ieder geval niet in het belang van de huidige en toekomstige pensioengerechtigden.
Door de zaal werd op alle avonden opvallend eenstemmig gereageerd op de verschillende sprekers. Er was veel herkenning bij de betogen over doorgeschoten marktwerking en een overheid die vooral bezig is met beeldvorming in plaats van met de inhoud. Onder de deelnemers aan de vier Brabantse avonden leefde een grote bereidheid om iets te doen.
Zo kwam verschillende keren het opzetten van een coöperatie voor zaken als zorg en duurzame energie ter sprake. Er waren ook mensen die groter dachten en een nieuw kiesstelsel voorstelden waar Kamerleden regionaal gekozen zouden worden om zo een sterkere band te krijgen tussen kiezer en gekozene. Verder was de gezondheidszorg en de houdbaarheid van een groot beroep op mantelzorgers een terugkerend onderwerp. Mensen vinden het niet meer dan normaal om voor hun naasten te zorgen, maar de overheid gaat met de voorgestelde bezuinigingen op de eerstelijnszorg te ver.
Op alle avonden, van Hoeven tot Rijen, was een duidelijke onderstroom merkbaar. Eerder een groeiend besef dat we het als betrokken burgers niet meer van de overheid moeten verwachten. De roep uit de zaal was niet dat de overheid A of B moest doen, maar vooral betrouwbaar moest zijn. Opeenvolgende schandalen hebben het vertrouwen in de overheid en het oplossingsvermogen daarvan ondermijnd.
Hoe nu verder? Er is geen simpel antwoord op de vraag, maar in Brabant is er toch een begin gemaakt. Het belangrijkste is dat we als burgers die iets anders willen vooral elkaar op moeten zoeken. Organisaties die gedragen worden door vrijwilligers vanuit de basis, zoals KBO-Brabant en De Nieuwe Denktank, moeten elkaar vaker opzoeken. Samen kunnen we zaken op de agenda zetten en werken aan oplossingen. Dat kunt ú ook. Door bewust aan te sluiten bij een maatschappelijke organisatie zoals KBO-Brabant, door kritisch te kijken naar welk soort berichtgeving u ondersteunt met uw abonnement of kijkcijfer of door een initiatief als De Nieuwe Denktank te steunen. Dit laatste kan onder andere door abonnee te worden van onze digitale nieuwsbrief en ons werk met anderen in uw omgeving te delen. Zo maken we de groep van burgers die mee willen werken aan een positieve toekomst van Nederland steeds groter.