‘Hoe nu verder?’

Rijen| Een positief verhaal om de crises het hoofd te bieden en weer zeggenschap en grip te krijgen op de eigen leefomgeving.

De laatste van vier debatavonden georganiseerd door Nieuwe Denktank en de KBO-Brabant vond plaats in Cultureel Centrum De Boodschap in Rijen. Nadat KBO-Brabant voorzitter Leo Bisschops de aanwezigen welkom had geheten hield hij hen de volgende vergelijking voor; ‘Nederland is als een auto aan het einde van een doodlopende weg met een kapotte TomTom’. Op de belangrijkste kwesties rondom zaken als pensioenen, jeugdzorg, duurzaamheid en stikstof lijkt het politieke midden geen antwoord meer te hebben. De vraag waar het de hele avond over ging was dan ook; ‘Hoe nu verder?’.

Om te beginnen vertelde Henriette van Hedel de aanwezigen meer over het werk en de doelen van de denktank. Zo wil de organisatie niet alleen problemen benoemen, maar oplossingen aandragen. Dit doet de denktank los van onafhankelijk van politieke partijen of subsidie. Het is een groep zelfbewuste burgers, uit het politieke midden, die zich vrijwillig inzet omdat ze bezorgd zijn over hoe Nederland bestuurd wordt. De Nieuwe Denktank wil volgens Van Hedel strijd leveren tegen de ‘voldongen feiten’ waarop beleid vaak gebaseerd lijkt te zijn. Met nieuwe ideeën en perspectieven moet het politieke midden nieuw leven in worden geblazen om tegenwicht te bieden aan drogredenen over wat wel of niet mag van ‘’Brussel’’ of ‘’de rechter’’.

Econoom en pensioenexpert Rob de Brouwer stelde dat met de introductie van het nieuwe pensioenstelsel door de regering we ‘een dierbare vriend’ dreigen te verliezen. Hij waarschuwde dat we ons pensioenstelsel niet zomaar gewonnen moeten geven aan de privatisering en het neoliberale denken. Deze manier van denken stelt dat de problemen waar Nederland tegenaan loopt het beste door de markt opgelost kunnen worden. Hier zit volgens Brouwer de kern van het probleem; de pensioenvoorziening is een verdienmodel geworden voor allerhande consultants, adviseurs en controleurs terwijl de gepensioneerden en werknemers zeggenschap in moesten leveren. Het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP) viert dit jaar zijn honderdjarige verjaardag. In plaats van dat te vieren, wordt het systeem helemaal overhoopgehaald zonder dat hiermee de situatie voor werknemers en gepensioneerden verbeterd.

Quinten Pluymaekers, schrijver van het recent verschenen stikstofrapport van De Nieuwe Denktank, sloot met zijn verhaal aan bij de woorden van Rob de Brouwer. Zowel bij het debat over de pensioen als in het stikstofdossier probeert de overheid een angstbeeld op te roepen van een groot probleem dat opgelost moet worden. Het huidige stikstofbeleid is daarmee vooral een gelikte marketingstrategie die niets meer te maken heeft met natuurherstel. Hetzelfde geldt voor de discussie over indexatie die door de overheid wordt tegengehouden met een beroep op modellen en berekeningen vanuit de Nederlandse bank.

Wat er volgens Pluymaekers daadwerkelijk aan de hand is, is dat dit soort debatten steeds weer wegzakken in een ‘bureaucratisch moeras’ waar instanties naar elkaar wijzen en aan de hand van tekentafelmodellen beleid bepalen. Er wordt verwezen naar onderzoek dat de definities hanteert die de wetgever heeft gedacht en zo een model bouwt dat de voorkeuren en aannames van de overheid bevestigt. ‘Wie échte macht wil hebben bepaald niet het beleid, maar de modellen’. Het is volgens Pluymaekers de kracht van De Nieuwe Denktank om kritisch door te vragen en zo stap voor stap deze systeemwereld te ontrafelen en het debat, vanuit het bureaucratische moeras, terug te brengen naar het politieke midden.

De sprekersreeks werd afgesloten door voormalig Brandpunt-journalist Ton Verlind. Hij betoogde dat de pers te veel vanuit Den Haag naar de samenleving communiceert en zich beter kan richten op het geluid vanuit de samenleving in Den Haag tussen de oren te krijgen. De rol van de media als ‘’uitlegger’’ van het regeringsbeleid heeft volgens Verlind tot twee zaken geleid die het vertrouwen van burgers in de politiek ondergraven. In de eerste plaats constateerde hij in zijn loopbaan als journalist ‘een grote ontkenning’ van problemen. Dit heeft Verlind ervaren toen een politicus als Jan Maat door bijna alle journalisten werd genegeerd. Hijzelf was het absoluut niet met Jan Maat eens, maar het negeren van een onwelgevallige boodschapper zorgt er niet voor dat het probleem verdwijnt. Het ontkennen van problemen leidde er volgens Verlind vooral toe dat ze bij de samenleving over de schutting werden gegooid zonder serieuze oplossing.

In de tweede plaats ziet hij dat sinds de paarse kabinetten een economische drogreden zijn intreden heeft gedaan die door de media wordt herhaald. Wat goed is voor de economie is volgens deze denkwijze ook goed voor het land. Volgens Verlind is wat ‘’goed’’ is voor de economie vooral voordelig voor aandeelhouders en de overheidsfinanciën.

De KBO-leden in de zaal waren duidelijk naar De Boodschap gekomen om het te hebben over wat er gedaan kon worden door mensen in de samenleving zelf. Voor velen was het duidelijk dat oplossingen en antwoorden niet meer vanuit Den Haag werden verwacht. Het was aan mensen zelf, lokaal, om met kleine en grotere gebaren de problemen op te lossen.

Dat betekende niet dat er niet ook gesproken werd over grotere veranderingen die nodig zijn. Er werd veel nadruk gelegd op het belang van een betrouwbare overheid die weer dichter bij de burgers komt te staan. Eén van de deelnemers stelde voor om een nieuw kiesstelsel in te voeren waarbij vertegenwoordigers via districten werden gekozen. Op die manier zou de binding tussen burger en politiek verbeteren. Daarnaast hield Verlind de aanwezigen voor dat zij ook zélf invloed kond uitoefenen op de media door kritisch te zijn welken zij groot maakten met hun abonnement en aandacht.

Een onderwerp dat in Rijen veel terugkwam was de zorg. Er wordt gewerkt aan een nieuw stelsel voor langdurige zorg waardoor nóg meer druk op mantelzorgers komt te liggen en er vooral bezuinigt op eerstelijnszorg zoals de huisarts. Het zou beter zijn, zo sprak een deelneemster die al lange tijd in de zorg werkte, om van bovenaf te bezuinigen en niet de druk op de basis nog verder te verhogen. Om dit soort bewegingen te keren, zo sloten Bisschops en Van Hedel af, is het belangrijk om de handen ineen te blijven slaan als onafhankelijke maatschappelijke organisaties. Groepen zoals KBO-Brabant en De Nieuwe Denktank zijn onafhankelijk van Den Haag en hoewel het van belang is om in gesprek te blijven met de overheid, moet dit wel onder de voorwaarde dat er ook écht invloed kan worden uitgeoefend. Daarvoor is het belangrijk om elkaar op te blijven zoeken en samen te werken.

Wil u ook meewerken aan de nieuwe ideeën die nodig zijn om Nederland los te trekken uit het bureaucratische moeras? Steun De Nieuwe Denktank dan door u aan te melden voor onze nieuwsbrief of met een gift voor ons werk! De vraag ‘Hoe nu verder?’ blijft De Nieuwe Denktank bezighouden en we zullen ook met voorstellen blijven komen en horen ook graag van u op een van onze volgende activiteiten.