Nederland wordt geregeerd door modellen en cijfers. Het besef moet groeien dat data een middel is tot een doel en niet andersom. Daarom zetten we iedere nieuwsbrief een cijfer uit de actualiteit centraal en vragen we ons af; ‘Wat is het verhaal áchter dit cijfer?’. Zo brengen we diepgang terug in het spel van de (grote) getallen. Het nummer van de maand is; 2030.
Deze week is het getal 2030, een getal dat de afgelopen weken weer volop in het nieuws was: gaat het CDA heronderhandelen of wordt de stikstofaanpak toch versneld? Hoewel menig Nederlander waarschijnlijk had gehoopt op een inhoudelijk debat over het wanende vertrouwen in de politiek, domineerde dit jaartal het politieke debat. En niet alleen voor de stikstofcrisis is 2030 relevant: zo heeft de Europese Commissie zichzelf ten doel gesteld om in dat jaar 55% minder fossiele brandstoffen te gebruiken in vergelijking met 1990 en streven de Verenigde Naties ernaar om in 2030 de 17 Sustainable Development Goals behaald te hebben. Wat maakt 2030 zo’n magisch getal en heeft het stellen van een deadline enig (politiek) nut?
Om te beginnen met het tweede: deadlines zijn onderdeel van beleid. Bij het opstellen van plannen worden vrijwel standaard beleidsagenda’s toegevoegd om een beeld te hebben wanneer dit alles uitgevoerd moet zijn. Vanuit sociologisch oogpunt gezien helpen deadlines om focus aan te brengen en zo productiever te zijn in de gelimiteerde tijd waarin een plan gerealiseerd kan worden. Maar de wetenschappelijke literatuur rondom de sociologie van deadlines benadrukt nog een ander, wellicht belangrijker effect van het stellen van een deadline: namelijk dat het helpt om onnodig uitstel te voorkomen.[1]
Wanneer een te maken beslissing verschillende voor- en nadelen kent, is er vaak de neiging om een besluit uit te stellen. Immers, om een goed besluit te kunnen nemen, wenst men volledig geïnformeerd te zijn en andere opties mee te wegen.[2] Deze wens creëert een situatie waarin uitstel kan leiden tot afstel.[3] Hoe vaak wordt er in het kader van het klimaat niet gezegd dat we echt niet kunnen wachten? En hoe vaak is het antwoord bij de stikstofcrisis niet dat bepaalde zaken nog uitgezocht moeten worden of dienen oppositiepartijen een verzoek tot zienswijze in? Juist deze politieke dynamiek kan er voor zorgen dat een beleidstraject al snel enkele jaren vertraging oploopt. Het niet hebben van een deadline of een deadline die nog erg ver weg staat kan tot gevolg hebben dat taken vooruitgeschoven worden, zeker in een beleidscontext waar andere zaken altijd wel urgent zijn.[4]
Hoewel een jaartal als 2030 dus kan helpen om focus aan te brengen in de grote opgaven waar we in Nederland en Europa voor staan, heeft het jaartal niet louter een positieve uitwerking. Waar een deadline enerzijds helpt om focus aan te brengen en uitstel te voorkomen, kan het in geval van tijdsdruk juist ook tunnelvisie in de hand werken.[5] Dat Rusland Oekraïne binnenviel heeft enorm veel druk gelegd op de wens om volledig af te stappen van aardgas. Maar de urgentie van een oorlog dwingt ons op dit moment niet verder te kijken dan de gematigd groene alternatieven als een waterpomp en zonnepanelen die onderhevig zijn aan kritiek. Een deadline op korte termijn leent zich dan ook niet om andere opties binnen de beleidscontext te onderzoeken, waarmee er indirect wordt ingeleverd op de kwaliteit van een beslissing.[6]
Een ander nadeel van het hebben van duidelijke deadlines binnen beleid is dat de deadline zelf politiek kan worden. Hoewel het jaartal 2030 vrij arbitrair gekozen lijkt te zijn als eind- en/of startpunt van een decennium, is het belang van het jaartal in vergelijking met 2020 of 2040 veel groter. In plaats van een middel om politieke besluitvorming te helpen en waar nodig wellicht te doen versnellen, is het jaartal 2030 nu politiek geworden waarbij het niet halen van deze deadline vooral verkocht wordt als een slechte prestatie van het kabinet.[7] In zo’n geval kan de deadline zelfs een negatieve uitwerking hebben in latere beleidscycli, omdat het druk geeft de deadline toch ten koste van alles te behalen, ook wanneer dit negatieve gevolgen heeft voor kabinetsbeleid.[8]
Hoewel het jaartal 2030 dus zeker goede effecten zal hebben, is het van belang dit jaartal constant te heroverwegen. Het moet een middel zijn om doelen te behalen en onnodig uitstel te voorkomen, geen doel op zich.
[1] Zamir, Lewinsohn-Zamir and Ritov, 2018. It’s Now or Never! Using Deadlines as Nudges; Zimmerman, 2010. Funding Irrationality.
[2] Tversky and Shafir, 1992. Choice under Conflict: The Dynamics of Deferred Decision.
[3] Tversky and Shafir, 1992. Choice under Conflict: The Dynamics of Deferred Decision.
[4] Zamir, Lewinsohn-Zamir and Ritov, 2018. It’s Now or Never! Using Deadlines as Nudges.
[5] Zamir, Lewinsohn-Zamir and Ritov, 2018. It’s Now or Never! Using Deadlines as Nudges.
[6] Carpenter, Zucker and Avorn, 2008. Drug-Review Deadlines and Safety Problems.; De Dreu, 2003. Time pressure and closing of the mind in negotiation.
[7] Howlett and Goetz, 2014. Introduction: time, temporality and timescapes in administration and policy.
[8] Chen and Yi Lu, 2022. How negotiation delays affect policy decisions: evidence from the budgetary process.