DND op bezoek bij ‘De Superboeren’

‘De Nieuwe Denktank is een initiatief van burgers die zich zorgen maken om de politieke koers van Nederland’. Met die woorden introduceerde Henriëtte van Hedel De Nieuwe Denktank bij de aanwezigen van het politiek café in Doetinchem.  Daarom werken leden van de denktank in verschillende werkgroepen aan voorstellen en plannen om, vanuit het politieke midden, de crises waar we mee te kampen hebben het hoofd te bieden. DND zoekt deze nieuwe ideeën, omdat de traditionele volkspartijen aan ideeënarmoede lijken te lijden en op de huidige crises geen antwoord hebben.

In Doetinchem spreken twee denkers van de denktank over hun werk. Het spits wordt afgebeten door co-auteur van het stikstofrapport en DND-voorzitter Marinus den Hartogh. De absurditeit van het stikstofbeleid schetst hij aan de hand van enkele vergelijkingen met snelheidsnormen in het verkeer. Eén vergelijking daarvan is dat de KDW (kritische depositie-waarde) een risico-indicator is en dus niet geschikt is om als een beleidsdoelstelling te fungeren, zoals dat nu het geval is. Zo is verkeersveiligheid een belangrijke factor in het bepalen van de snelheidslimiet. Zouden we in Nederland een op de KDW (kritische depositiewaarde) lijkende norm, zoals we die nu in het stikstofbeleid hebben, in het verkeer hebben, dan zou dat inhouden dat de maximumsnelheid die snelheid is waarboven niet langer op vóórhand kan worden uitgesloten dat er een risico bestaat op een significant verkeersongeval. Met andere woorden, auto’s zouden in dat geval een maximumsnelheid van 10 km/u hebben, vrachtauto’s 5 km/u en voetgangers 15 km/u. Bij deze snelheden hoeft er immers niet verder nagedacht te worden. Voor zover er bij deze snelheden ongelukken gebeuren, is de impact ervan meestal beperkt. Afhankelijk van specifieke beheersmaatregelen die er genomen zijn (vangrails, brede wegen, markering etc), zijn hogere maximumsnelheden verantwoord. Vanzelfsprekend doen we dit niet in het verkeer en niet geheel verwonderlijk komt met zo’n gebruik van risico-indicatoren een samenleving tot stilstand.   

De weg uit de stikstofcrisis is volgens De Nieuwe Denktank dat politieke keuzes genomen moeten worden door politici, niet door modellen en rekenmethodes, daarbij niet gezegd hebbende dat modellen en rekenmethodes niet nuttig kunnen zijn. Integendeel. Na vragen uit de zaal diept Den Hartogh dit verder uit. ‘Modellen zijn een middel, maar een model kan je niet vertellen wat de ‘’juiste’’ beslissing is’. Daarvoor is volgens DND een visie nodig op natuur en de toekomst van de landbouw en de plaats om tot zo’n gezamenlijke visie te komen, is het politieke debat waar belangen tegen elkaar afgewogen kunnen worden en compromissen kunnen worden gesloten die draagvlak hebben in de samenleving. [Zie ook het DND stikstofrapport waarvan de inleiding, samenvatting en conclusie gratis te downloaden zijn].

Bart Bouwman, lid van DND-werkgroep Ruimtelijke Ordening, is de tweede spreker. Aan de hand van een drietal voorbeelden zet Bouwman uiteen hoe de Haagse politiek de lokale democratie ondermijnt en uitholt. Zowel bij de plaatsing van het asielzoekerscentrum in Albergen, de besluitvorming over de defensieradar in Herwijnen, als de Noordtak van de Betuweroute, omzeilde de Rijksoverheid de lokale democratie. Rode lijn in de voorbeelden van Bouwman is dat op dit moment de besluitvorming over grote projecten met veel impact in de regio volledig in handen is van de verantwoordelijke ministers met een kleine mogelijkheid tot verzet van de Tweede Kamer, mits zij op zit te letten.

De discussie over de nieuwe asielwet waarmee gemeenten gedwongen kunnen worden om asielzoekers op te vangen maakt het verhaal van DND actueel. Op papier is het in Nederland overzichtelijk geregeld, de gemeenteraad, wethouders en burgemeester zijn samen de baas over wat er wel en niet gebeurt in de gemeente. Doordat het Rijk grijpt naar crisismaatregelen kan de lokale democratie omzeilt worden. Daarnaast doet de Rijksoverheid er alles aan om jurisprudentie in dit soort gevallen te voorkomen. De Werkgroep Ruimtelijke Ordening ziet de oplossing hiervoor in meer macht voor de lokale democratie om plannen van het Rijk te blokkeren die enkel door de Tweede Kamer, en niet meer door een handtekening van de minister, overruled kan worden. De werkgroep komt hierover later met een uitgebreid rapport belooft Bouwman na dit eerst inkijkje.

Tot slot neemt gastspreker van buiten, journalist Ton Verlind, het woord met een terugblik op vijftig jaar journalistiek en de ontwikkelingen die hij zelf heeft waargenomen. In zijn boek ‘Een Schitterende Slangenkuil’ beschrijft hij dat de pers een aantal onwenselijke ontwikkelingen heeft doorgemaakt, waardoor ze nu te vaak de kant van de macht kiezen. Verlind beschrijft hoe hij met de opkomst van Janmaat zag dat de media een cordon sanitaire vormde en de problemen die Janmaat aankaartte ontkende. Verlind, toen nog actief bij Brandpunt, vond de omgang van de media met Janmaat problematisch en is er trots op dat Brandpunt zich daarin anders opstelde. Het ontkennen van problemen waar de samenleving mee kampt, laat ze immers niet verdwijnen, maar laat onvrede juist groeien.

Een tweede ontwikkeling die Verlind beschrijft is die van een steeds grotere vervlechting tussen pers en politiek. De media is zich steeds meer gaan gedragen als woordvoerder van Den Haag richting de samenleving in plaats van dat ze naast de burger staat en misstanden aankaart richting beleidsmakers. Het is volgens Verlind niet zo dat we onmachtig staan tegenover deze ontwikkelingen. We hebben als burgers een keuze welke berichtgeving we met onze aandacht en geld groot maken. De schrijver moedigde de aanwezigen aan kritisch te kijken naar waar ze lid en abonnee waren en om  bijvoorbeeld de voorkeur te geven aan initiatieven zoals Follow The Money en De Nieuwe Denktank.

Het verhaal van De Nieuwe Denktank valt in De Vijverberg in Doetinchem in vruchtbare aarde. Na een korte pauze start Hans Martijn Ostendorp, algemeen directeur van De Graafschap, de plenaire discussie met de woorden: ‘Een nieuwe Nederland begint in kleine zaaltjes’.  Ostendorp streeft ernaar dat naast de voetballerij het stadion een thuis is voor iedereen. Juist voor initiatieven uit de samenleving. Vol trots vertelde Ostendorp over de rol die de club speelt bij de integratie van nieuwkomers en het begeleiden van jongeren die maar moeilijk aan de bak komen.

De vragen tijdens de plenaire discussie zijn inhoudelijk en spitsen zich onder anderen toe op het oneerlijke onderscheid dat in het stikstofbeleid wordt gemaakt tussen de landbouw en de overige sectoren, industrie, luchtvaart, etc. Dit is in lijn met het verhaal van De Nieuwe Denktank die pleiten voor een brede afweging van alle belangen rondom landbouw, natuur, economie en samenleving. De toehoorders herkennen daarnaast veel in het verhaal van Ton Verlind over politieke verslaggeving. De kritiek op de té grote nadruk op roddel en de poppetjes ten faveure van onderzoeksjournalistiek wordt breed gedeeld.

Henriëtte van Hedel sluit namens DND het politiek café af met een oproep aan alle aanwezigen om zich met de publieke zaak weer bezig te gaan houden. Het is aan burgers zélf om iets te doen, zich te organiseren en de koers van het land proberen bij te sturen. Juist daarvoor is De Nieuwe Denktank in het leven geroepen. Mensen kunnen ons helpen met een gift, door zich aan te melden voor de nieuwsbrief en vooral door het verhaal dat vertelt is zo veel mogelijk te verspreiden om zo een steeds grotere beweging te vormen.